Elektrik dağıtım ve görevli tedarik şirketlerinin kayıp- kaçak, sayaç okuma, perakende satış hizmet, iletim sistemi kullanım ve dağıtım bedelini tüketiciden alması yasal altyapıya kavuşuyor.
AK Parti İstanbul Milletvekili Nureddin Nebati ve milletvekili arkadaşları, Elektrik Piyasası Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifini, TBMM Başkanlığına sundu.
Teklife göre, Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü, Kamu Kuruluşlarının Yurt Dışındaki İhalelere Katılması Hakkında Kanun'a tabi olmaksızın, yurt dışında arama ve araştırma faaliyetleri yapmaya, bu faaliyetlerin yürütülmesi amacıyla yurt dışında şirket kurmaya, yerli veya yabancı gerçek veya tüzel kişilerle yurt dışında şirket veya ortaklık kurmaya, imtiyazlı ortak olmaya, şirketler veya ortaklıklarla ilgili her türlü pay, hisse senedi ve diğer ortaklık paylarını alıp satmaya ve yurt dışında temsilcilik açmaya yetkili olacak.
Askeri yasak bölgeler ve güvenlik bölgelerinde veya ülke güvenliği ile doğrudan ilgili Türk Silahlı Kuvvetlerine ait araziler, harekat ve savunma amaçlı yerlerdeki tesisler (konut ve sosyal tesisler hariç) ile özel güvenlik bölgesi ilan edilen yerlerde, rafineri, petrokimya tesisleri ve eklentileri ile milletlerarası andlaşma hükümleri uyarınca yapılması öngörülen tesisler hakkında Kıyı Kanunu'nun kıyılar, sahil şeritleri, doldurma ve kurutma yoluyla kazanılan arazilere ilişkin yapı ve yapılaşmaya dair hükümler dahil olmak üzere sınırlayıcı hükümleri uygulanmayacak.
Nükleer santral sahalarında yapılacak tüm yapılar hakkında, her türlü sorumluluk münhasıran santral işletenine ait olmak üzere, İmar Kanunu ile Yapı Denetimi Hakkında Kanunun yapı ruhsatı, yapı denetimi ve yapı kullanma iznine ilişkin hükümleri uygulanmayacak. Bu yapılara ilişkin verilecek izinler ve yapılacak denetimlerle ilgili hususlar, Çevre ve Şehircilik Bakanlığının görüşü alınarak Türkiye Atom Enerjisi Kurumu tarafından yürürlüğe konulan yönetmelikle düzenlenecek.
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, elektrik üretim, iletim, dağıtım ve tüketim tesislerinin milli menfaatlere ve modem teknolojiye uygun şekilde kurulması ve işletilmesi için gerekli yükümlülükleri ile ilgili olarak inceleme, tespit, raporlama, proje onay ve kabul işlemleri yapmak üzere; ihtisas sahibi kamu kurum ve kuruluşlarını, Elektrik Piyasası Kanunu kapsamında da dağıtım lisansı sahibi tüzel kişileri veya özel hukuk tüzel kişileri yetkilendirecek.
Bakanlık, bu tüzel kişilerden hizmet satın almak ve bu tüzel kişilerin nitelikleri, yetkilendirilmesi, hak ve yükümlülükleri ile bu tüzel kişilere uygulanacak yaptırımları ve diğer hususları da düzenleyecek.
-Lisans sayısı kısıtlaması kaldırılıyor
Kömür madenlerine ilişkin ruhsatlar, rezerv kaybına sebep olmayacak şekilde, elektrik üretimine yönelik olmak üzere Bakanlık onayı ile ayrı ruhsatlara bağlanabilecek.
Doğalgaz Piyasası Kanunu'nda, belediye sınırları ile mücavir alan sınırlarının beraber değerlendirilmesi gerektiği hususuna açıklık getirmek amacıyla "şehir" tanımı yeniden düzenleniyor.
Doğalgaz arz güvenliğinin sağlanabilmesi için gerekli günlük kapasite ihtiyacının, kesinti olması durumunda da yönetilebilmesi amacıyla ulusal topraklarda depolanacak doğalgaz miktarını artıracak düzenleme getiriliyor. Dağıtım şirketlerinin yurt çapında sahip olabilecekleri lisans sayısı ile ilgili kısıtlama kaldırılıyor.
Türkiye Elektrik Ticaret ve Taahhüt AŞ'nin (TETAŞ) mevcut portföyünün dışında tedarik amaçlı elektrik enerjisi alımları, Kamu İhale Kanunu mevzuatı kapsamı dışında olacak.
Sıvılaştırılmış Petrol Gazları (LPG) Piyasası Kanunu ve Elektrik Piyasası Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun 17. maddesinin ikinci fıkrasında yer alan "veya teknik düzenlemelere uygun olmayan" ibaresi yürürlükten kaldırılarak, LPG dağıtıcı lisans iptallerine sebebiyet veren "kokulandırma" konusundaki sorunun çözümlenmesi amaçlanıyor.
Yenilenebilir Enerji Kaynakları Destekleme Mekanizmasına tabi üretim tesislerinin iletim veya dağıtım sistem güvenliği açısından uymaları gereken yükümlülükler ile bu üretim tesislerinden dengeleme güç piyasası veya yan hizmetler piyasası kapsamında faaliyette bulunacakların belirlenmesi ve bu piyasalarda faaliyette bulunacak tüzel kişilere ilişkin hak ve yükümlülükler, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) tarafından yürürlüğe konulan yönetmelikle düzenlenecek.
Teklifle "teknik ve teknik olmayan kayıp" ile "dağıtım şebekesi" ibareleri tanımlanıyor. Buna göre, "Teknik ve teknik olmayan kayıp: Dağıtım sistemine giren enerji ile dağıtım sisteminde tüketicilere tahakkuk ettirilen enerji miktarı arasındaki farkı oluşturan ve maliyeti etkileyen; teknik kayıp veya kaçak kullanım gibi sebeplerden kaynaklanan ve teknik bir sebebe dayanmayan kaybı"; "Dağıtım şebekesi: Tüketicilerin iç tesisatını dağıtım sistemine bağlamak üzere tesis edilen bağlantı hatları hariç dağıtım tesisi" olarak açıklanıyor.
-Yenilenebilir enerji kaynak alanları
Yenilenebilir enerji kaynak alanlarını kullanacak tüzel kişilerde aranacak koşulların belirlenmesi, Türkiye Elektrik İletim AŞ'nin (TEİAŞ) tarafından bağlantı görüşü verilmesi ve kapasite tahsisi yapılması, yapılacak yarışma, yenilenebilir enerji kaynak alanı tahsisi, teminat alınması, yükümlülüklerin yerine getirilmemesi halinde teminatın irat kaydedilmesi, yurtiçinde üretim veya yerli malı kullanım şartı ile uygulamaya ilişkin usul ve esaslar, Bakanlık tarafından yürürlüğe konulan yönetmelikle düzenlenecek.
Yenilenebilir enerji kaynak alanlarında kurulacak üretim tesislerinde kullanılacak aksam için Bakanlık tarafından yönetmelikle belirlenecek şekilde yurtiçinde üretim veya yerli malı kullanım şartı aranacak.
Üretim tesisleri için önlisans ve lisans verme koşulları, iptali ve tadili ile ilgili hususlar, Kurum tarafından yürürlüğe konulan yönetmelikle düzenlenecek.
Yenilenebilir enerji kaynak alanı olarak belirlenecek kamu ve hazine taşınmazları ile özel mülkiyete konu taşınmazlarda, bu taşınmazların yenilenebilir enerji kaynak alanı olarak kullanımını ve verimliliğini etkileyici imar planları düzenlenemeyecek.
Özel mülkiyete konu taşınmazların yenilenebilir enerji kaynak alanı olarak belirlenmesi halinde, söz konusu alanlar üzerinde acele kamulaştırma yapılabilecek.
Lisans alınıncaya kadar, Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu tarafından yönetmelikle belirlenen istisnalar dışında önlisans sahibi tüzel kişinin ortaklık yapısının doğrudan veya dolaylı olarak değişmesi, hisselerinin devri veya hisselerin devri sonucunu doğuracak iş ve işlemlerin yapılması veya Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu tarafından belirlenen yükümlülüklerin yerine getirilmemesi durumunda önlisans iptal edilecek.
Nükleer enerji üretim tesisleri için alınacak yapı ruhsatı ve diğer mevzuattan kaynaklanan inşaata ilişkin izin, onay, lisans, ruhsat ve benzeri belgeler ile üretim tesisinin kurulacağı sahanın mülkiyet veya kullanım hakkının elde edildiğine ilişkin belgeler, üretim lisansı verilmesinden sonra olmak üzere, Kurul tarafından belirlenen süre içinde EPDK'ya sunulacak.
EPDK tarafından belirlenen süre içerisinde istenen belgelerin mücbir sebepler veya lisans sahibinden kaynaklanmayan haklı sebepler dışında EPDK'ya sunulmaması halinde üretim lisansı iptal edilecek.
Bu üretim tesislerinde, diğer mevzuattan kaynaklanan yükümlülüklerin yerine getirilmesi kaydıyla üretim lisansı alınmadan önce üretim tesisi ile doğrudan ilgili olmayan yapıların inşasına başlanabilecek.
Elektrik dağıtım ve görevli tedarik şirketlerinin kayıp- kaçak, sayaç okuma, perakende satış hizmet, iletim sistemi kullanım ve dağıtım bedelini tüketiciden alması, yasal altyapıya kavuşuyor.
AK Parti İstanbul Milletvekili Nureddin Nebati ve arkadaşlarının imzasıyla TBMM Başkanlığına sunulan Elektrik Piyasası Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifiyle, rüzgar veya güneş enerjisine dayalı elektrik üretim tesisi kurulması için yapılan önlisans başvurularında, tesisin kurulacağı saha üzerinde, son beş yıl içinde yapılmış olan belirli süreli ölçümler kabul edilecek.
Sahanın belirlenmesi, ölçümler ve değerlendirilmesi, verilerin elde edilmesi ve güvenliği ile bunların belgelendirilmesi Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığınca teklif edilen ve Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) tarafından çıkarılan yönetmelikle düzenlenecek.
Değerlendirmede, aynı bağlantı noktasına veya aynı bağlantı bölgesine bağlanmak için birden fazla başvurunun bulunması halinde, başvurular arasından ilan edilen kapasite kadar sisteme bağlanacak olanları belirlemek için TEİAŞ tarafından, en düşük fiyatın teklif edilmesi esasına dayanan yarışma yapılacak. Eşitlik halinde uygulanacak hususlar ile yarışmaya ilişkin usul ve esaslar TEİAŞ tarafından teklif edilen ve EPDK tarafından çıkarılan yönetmelikle düzenlenecek.
Milli güvenliği ilgilendiren kurum ve kuruluşların mülkiyetinde olup, bu kurum ve kuruluşların tesislerine elektrik enerjisi sağlayan orta gerilim seviyesinden bağlı hat ve tesislerin, dağıtım tesisi sınırından dağıtım transformatörn alçak gerilim pano girişine kadar olan bölümünün işletme, bakım ve onarımı bölgede görevli dağıtım şirketi tarafından yapılacak.
Teklifle, lisanssız elektrik üretim tesislerine ilişkin uygulamaların daha sağlıklı bir şekilde yürütülebilmesini teminen düzenleme yapılıyor.
Rüzgar ve güneş enerjisine dayalı enerji üretim tesisleri için, başvuru tarihinden başvuruya konu üretim tesislerinin tamamının geçici kabulü yapılana kadar EPDK tarafından yönetmelikle belirlenen istisnalar dışında pay devri yapılamayacak. Pay devri yapılması halinde ilgili tüzel kişiye ait bağlantı anlaşması çağrı mektubu iptal edilecek.
- Kimler başvuruda bulunamayacak?
Dağıtım ve görevli tedarik şirketlerinin; doğrudan ve dolaylı ortakları, kontrolünde olan tüzel kişiler, bu tüzel kişilerin doğrudan ve dolaylı ortaklıklarında istihdam edilen kişiler ve bu kişilerin kontrolünde olan tüzel kişiler, ilgili dağıtım şirketinin dağıtım bölgesi ile hissedarı olduğu dağıtım bölgesinde rüzgar ve güneş enerjisine dayalı üretim faaliyeti başvurusunda bulunamayacak.
Düzenlenen ve bir sonraki dönem uygulanması önerilen elektrik tarifeleri, ilgili tüzel kişi tarafından, tarife konusu faaliyete ilişkin tüm maliyet ve hizmet bedellerini içerecek şekilde hazırlanacak ve onaylanmak üzere EPDK'ya sunulacak. EPDK, mevzuat çerçevesinde uygun bulmadığı tarife tekliflerinin revize edilmesini isteyecek veya gerekmesi halinde resen revize ederek onaylayacak. Tüzel kişiler de EPDK tarafından onaylanan tarifeleri uygulamakla yükümlü olacak.
Onaylanan tarifeler içinde, söz konusu tüzel kişinin tarife konusu faaliyetine ilişkin tüm maliyet ve hizmet bedelleri dışında piyasa faaliyetleriyle doğrudan ilişkili olmayan hiçbir unsur yer alamayacak, ancak iletim ek ücreti bu hükmün istisnasını oluşturacak.
- Tüketici kayıp-kaçak bedelini ödemeye devam edecek
Tüketiciye sunulan her türlü mal ve hizmette olduğu gibi elektrik için de oluşan tüm maliyetlerin tüketiciye yansıtılmaması durumunda, söz konusu faaliyetlerin yürütülmesinin imkansız hale geleceği vurgulanan teklifte, "EPDK; kayıp- kaçak bedelini, sayaç okuma bedelini, perakende satış hizmet bedelini, iletim sistemi kullanım bedelini ve dağıtım bedelini belirlemektedir. Elektrik dağıtım ve görevli tedarik şirketleri, EPDK tarafından belirlenen söz konusu bedelleri tüketicilerden tahsil etmektedir. Mevzuat gereği uygulama bu şekilde olmakla birlikte, kanuna eklenen hükümler ile konunun hiçbir tereddüde mahal bırakmayacak şekilde düzenlenmesi amaçlanmaktadır." ifadelerine yer verildi.
Gerçek veya tüzel kişinin, tabi olduğu tarifede öngörülen ödemelerden herhangi birini yapmaması halinde, söz konusu hizmetin durdurulabilmesini de içeren usul ve esaslar EPDK tarafından çıkarılan yönetmelikle düzenlenecek. EPDK tarafından tüketici özelliklerine göre abone grupları belirlenebilecek. EPDK tarafından düzenlemeye tabi tarifeler, doğrudan nihai tüketiciye veya nihai tüketiciye yansıtılmak üzere ilgili tüketiciye enerji tedarik eden lisans sahibi tüzel kişilere yansıtılacak.
Bağlantı hattının tüketici tarafından tesis edilmesi halinde, bağlantı hattı işletme ve bakım sorumluluğu karşılığı dağıtım şirketine devredilecek, bu tüketicilerden bağlantı bedeli alınmayacak.
Dağıtım şirketlerinin tarifelerine esas alınacak kayıplara ilişkin hedef oranlar, bu kayıpları düşürmeyi teşvik edecek şekilde EPDK tarafından belirlenecek.
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından, EÜAŞ ile bağlı ortaklıklarına ait varlıkların, yenilenebilir enerji kaynakları veya yerli kömüre dayalı elektrik üretim tesisi kurulması amacıyla özelleştirilmesinin talep edilmesi halinde, özelleştirme İdaresi Başkanlığınca gerçekleştirilecek özelleştirme işlemlerinde ilgili kanun hükümleri uygulanacak.
Özelleştirme ihalesi, imzalanacak elektrik satış anlaşması için geçerli olacak elektrik enerjisi satış fiyatının belirlenmesi amacıyla pazarlık usulüyle yapılacak.
TETAŞ; elektrik enerjisi miktarının mevcut sözleşmeler kapsamında imzalanan enerji alış anlaşmalarından karşılanmaması durumunda, öncelikli olarak yerli kömür yakıtlı elektrik üretim santrallerinden birer yıllık sözleşmelerle temin etmek amacıyla elektrik enerjisi alım ihaleleri düzenleyebilecek.
- Özelleştirmedeki hukuki boşluk gideriliyor
Teklifle, Elektrik Piyasası Kanunu'nun geçici 8. maddesinin Anayasa Mahkemesince iptal edilmesi, böylece özelleştirme işlemleri için önemli bir risk unsuru olarak ortaya çıkan hukuki boşluğun doldurulması amacıyla düzenlenme yapılıyor.
Buna göre, EÜAŞ veya bağlı ortaklık, iştirak, işletme ve işletme birimleri ile kamu üretim şirketlerine ve bu şirketlere ait üretim tesislerine, bunlardan bu düzenlemede yapılan değişikliğin yürürlüğe girdiği tarihten önce özelleştirilmiş olanlarla, yürürlük tarihinden sonra özelleştirilecek olanlar için de geçerli olmak üzere; çevre mevzuatına uyumuna yönelik yatırımların gerçekleştirilmesi ve çevre mevzuatı açısından gerekli izinlerin tamamlanması amacıyla, 31 Aralık 2019 tarihine kadar süre tanınacak.
Bu süre zarfında ve önceki dönemlere ilişkin olarak, elektrik üretim faaliyeti durdurulamayacak ve idari para cezası uygulanmayacak.
EPDK kararlarına uygun şekilde tahakkuk ettirilen dağıtım, sayaç okuma, perakende satış hizmeti, iletim ve kayıp-kaçak bedelleri ile ilgili olarak; mahkeme ve tüketici hakem heyeti kararına istinaden, dağıtım şirketleri ya da tedarikçi tarafından yapılan iadeler ve mahkeme kararında yer alan giderler dağıtım tarifeleri yoluyla karşılanacak.
- Metan gazı ekonomiye kazandırılacak
Teklifle, metan gazının yeryüzünden ve kömür ocağının içerisinden güvenli bir şekilde dışarıya alınarak üretilmesi, üretilecek bu gazın da "doğalgaz'' olarak ekonomiye kazandırılması hedefleniyor.
Buna göre, yeraltı madenlerindeki metan gazı, yeryüzünden veya ocak içerisinden üretilecek. Üretilen metan gazı maden işletme ruhsat sınırları içerisinde kalmak kaydıyla, maden sahibine işletme ruhsatı verilecek. Ancak, işletme ruhsatının verilmesinde, anılan madenlerin bünyesindeki metan gazı miktarı, ton başına en az beş metreküp olması şartı aranacak.
Üretilen metan gazı, Doğal Gaz Piyasası Kanunu kapsamında lisanslandırılmak kaydıyla piyasada faaliyete konu edilebilecek.