Kasımda sekiz ayın en düşük seviyesini gören Ekonomik Güven Endeksi, bol para döneminin yaşanmaya başlandığı rakamlara dönmüş oldu. Bu gelişme ekonomiyi canlandıracak yeni bir adıma ihtiyaç duyulduğu yorumlarına neden oluyor.
Bu yıla zorluklarla başlayan Türkiye ekonomisi, sorunlarını bol para politikası ile aşmaya çalıştı. 15 Temmuz hain darbe girişiminin neden olduğu durgunluğu Kredi Garanti Fonu'nun sağladığı likidite ile aşmayan Türkiye, bunu bir nebze de olsa başardı. Hatırlayacak olursak, 11 Ocak'ta 3,94 seviyesine yükselen dolar bu tarihten sonra gerileme trendine girmiş, 11 Eylül tarihinde 3,38'e kadar gerilemişti. Benze bir durum Borsa İstanbul'da da yaşandı. 3 Ocak tarihinde 77 bin puan seviyelerindeki BIST 100 Endeksi, kasım ayının başlarında 115 puanı aşarak tarihi zirvesine çıktı. Türkiye İstatistik Kurumu'nun verilerine göre, güven endekslerinin tamamını baz alan Ekonomik Güven Endeksi de ocak ayına 85,9 seviyesinden başlasa da bu bol para döneminin verdiği canlılıkla Ağustos ayında 106 puanı gördü. Fakat bu tarihten sonra bol para döneminin etkisinde yaşanan azalma Ekonomik Güven Endeksi'ne de yansıdı. Eylülde 103 puana gerileyen endeks, ekimde 101,4 puanı görmesinin ardından kayıplarına kasım ayında da devam etti. Kasım ayında 97,9 puana gerileyen endeks son sekiz ayın da en düşük seviyesini görmüş oldu. Ekonomik Güven Endeksi'ndeki kayıpların nelerden kaynaklandığına bakıldığında ise tüm alt endekslerde düşüş yaşandığı görülüyor.
Tüketici güven endeksi: Tüketicilerin kişisel mali durumlarını, genel ekonomiye ilişkin mevcut durum değerlendirmeleri ve gelecek dönem beklentileri ile yakın gelecekteki harcama ve tasarruf eğilimlerinin ölçmeyi amaçlayan Tüketici Güven Endeksi, kayıplarını dördüncü aya taşıdı. Ekimde 67,3 olan endeks bu ay 65,2'ye düştü.
Reel kesim güven endeksi: Mevcut mal stok miktarı, sabit sermaye yatırım harcaması ve son üç aydaki toplam sipariş miktarına ilişkin değerlendirmeleri içeren Reel Kesim Güven Endeksi, ekim ayındaki 112,2 puanlık seviyesinden 109,7'ye geriledi.
Hizmet sektörü güven endeksi: Son üç aylık dönemde "iş durumunun" iyileştiğini, "hizmetlere olan talebin" arttığını değerlendiren ve gelecek üç aylık dönemde "hizmetlere olan talebin" artacağını bekleyen girişim yöneticisi sayısının değerlendirilmesi ile ölçülen Hizmet Sektörü Güven Endeksi, kasım ayında bir önceki aya göre 1,4 puan azalarak 99,7'ye indi.
Perakende sektörü güven endeksi: Son üç aylık dönemde iş hacmi-satışlarını değerlendiren ve gelecek üç aylık dönemde "iş hacmi-satışların" artacağını veya azalacağını bekleyen girişim yöneticilerinin değerlendirmeleri ile ölçülen bu endeks, kasımda 4,1 puan birden gerileyerek 99,9'a düştü.
İnşaat sektörü güven endeksi: Alınan kayıtlı siparişlerin mevcut düzeyini değerlendiren ve gelecek üç aylık dönemde toplam çalışan sayısındaki beklentiyi değerlendiren yöneticilerle ölçülen bu endeks, 1,8 puanlık kayıpla 82,4 puana düştü.
PİYASA YAKINDAN İZLİYOR
Son sekiz ayın en düşük seviyesine gerileyen Ekonomik Güven Endeksi'ndeki kayıplar piyasa tarafından da fiyatlandı. 11 Ocak'ta 3,94'ü görmesinin ardından 3,38'e kadar düşen dolar, endeksin düşüşe geçmeye başlamasıyla yükselişe geçti ve geçtiğimiz günlerde 3,97'yi görerek rekor kırdı. Benzer bir durum da euro cephesinde yaşandı. Eylül ayının ardından Türk Lirası karşısında yükseliş trendini sertleştiren euro, 24 Kasımda 4,72'yi gördü. Bu yılın parlayan yatırım aracı olarak göze çarpan Borsa İstanbul'daki BIST 100 endeksi ise kasım ayının başında 115 bini aşması sonrasında duruldu ve dün 104 puana kadar geriledi.
ENDİŞEDE YÜKSELİŞ SÜRÜYOR
Dünyanın önde gelen araştırma şirketlerinden Nielsen, tüketici güveni endeksi ile ilgili gerçekleştirdiği son araştırmanın sonuçlarını paylaştı. Türk halkının en büyük endişesi, geçen senenin ikinci çeyreğinde %38'le ve 2016'nın dördüncü çeyreğinde %43'le terörizm olmuştu. Araştırma; bu durumun 2017'nin ikinci çeyreğinde de hala en büyük endişe olarak kalmaya devam ettiğini, ancak %24'e gerileyerek geçtiğimiz yılın aynı çeyreğine ve yine geçtiğimiz yılın dördüncü çeyreğine göre anlamlı bir düşüş gösterdiğini belirtiyor. Ekonomik durum ile ilgili endişe %9'dan %20'ye yükselmiş görünüyor. Savaş endişesi ise %13'le terör ve ekonomiden sonra üçüncü en büyük endişe konumunda. Nielsen'in Tüketici Güveni Endeksi Araştırması'nda 2016'nın dördüncü çeyreğiyle kıyaslandığında, insanların temel yaşam masraflarından geri kalan paralarını; tatillere/gezilere, ev dışı eğlencelere, yeni giysilere, yeni teknoloji ürünlerine ve ev mobilya/dekorasyonlarına daha fazla harcamaya başladığı göze çarpıyor. Çoğu kişi halen artan paralarını birikimlerine eklese de boş zamanlar için daha fazla harcama yapılmaya başlandığı da görülüyor.